Çalınan Eşyadan Mağazanın Sorumluluğu

Çalınan Eşyadan Mağazanın Sorumluluğu

Tüketim toplumunun vazgeçilmez mekanları alışveriş merkezleri ve mağazalar olmaya devam ediyor. Tüketicilerimiz için artık bir yaşam alanı/merkezi haline gelen AVM ve mağalar sinemasından, restoranına, eğlence mekanlarından kafelere kadar vaktimizin çoğunluğunu geçirdiğimiz yerler haline geldi.

Yaşam alanı haline gelen bu yerlerde tüketicinin yani müşterinin eşyasının çalınması halinde sorumluluk kimde olacaktır? Tüketicinin zararını kim tazmin edecektir?

Mağazaların güvenli bir alışveriş ortamı sağlama yükümlülüğü Tüketiciyi Koruma Kanunu ile de koruma altına alınmış bir hizmet sorumluluğudur.

Mağaza ve AVM’lerde “kayıp eşyalarınızdan mağazamız sorumlu değildir” şeklinde levhalara rastlarız. Mağazalar uyarı niteliğinde olan bu yazıları işletmelerine asarak kayıp ve çalıntı eşya durumunda müşterilerine karşı sorumlu olmaktan kaçınacaklarını zannetmekte ya da tüketiciye hakkını aramasını engellemek, caydırmak için algı oluşturmaktalar. Yargıtay kararları gereğince bu ve buna benzer sorumsuzluk kaydı içeren ifadelerin hukukî herhangi bir hükmü ve geçerliliği bulunmamaktadır.

Hukukumuzda temel bir ilke Medeni Kanun’un 2. maddesinde düzenlenen dürüstlük kuralıdır. Dürüstlük kuralı taraflara yükümlülükler yüklemektedir. Bu yükümlülüklerin doğmasının sebebi, taraflar arasında dürüstlük kuralına dayanan bir güven ilişkisinin oluşması ve güven ilişkisinin neticesinde koruma yükümlülüğünün ortaya çıkmasıdır. Yükümlülüğün doğması için sözleşmenin akdedilmiş veya akdedilecek olmasına gerekmez. Müşterinin/tüketicinin yalnızca mağazaya girmiş olması bu yükümlülüklerin doğması için yeterlidir.

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu kararında, olası müşteri olarak kesin bir satın alma amacı dışında da olsa bir kişinin mağazaya girmesi ile birlikte tarafların, birbirlerinin kişi ve malvarlığına zarar vermemek yolunda davranış yükümlülükleri olduğunu belirtmiştir. (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, 13.02.2013 Tarihli 2012/13-1220 E., 2013/239 K. sayılı kararı)

Yargıtay 13.Hukuk Dairesi, 5.6.2013 tarihli, 2013/5258 E., 2013/15220 K. sayılı kararı bir başka kararında müşterinin mağazaya, reklam ve hizmete güvenerek geldiğini ve mağazanın müşterinin eşyasını asgari özen yükümlülüğüyle korumak ve kollamak zorunda olduğuna hükmetmiştir.

Buna göre mağaza yetkililerinin, müşterisinin kişi ve mal varlığını koruması gerekmektedir. Bu yükümlülüğün ihlali halinde müşteri, mağaza yetkililerinden uğramış olduğu zararın tazminini talep edebilecektir.

Yargıtay 13. Hukuk Dairesi 26.05.2009 tarihli, 2009/1663 E., 2009/7250 K. sayılı kararında alışveriş merkezinde çantası çalınan müşterin mal güvenliğini sağlamanın alışveriş merkezinin sorumluluğunda olduğunu ve tarafların kusurları oranında sorumlu olması gerektiğini belirtmiştir.

Müşterinin eşyanın çalınmasında kusuru olması halinde ise müterafik yani birlikte kusur olgusu karşımıza çıkacaktır. Nasıl ki, mağazanın müşterinin kişi ve mal güvenliği koruma yükümlülüğü varsa müşterinin de kişisel eşyalarını korumada kendilerinden beklenen asgari özeni gösterme yükümlülüğü vardır. Hukukumuzun temel ilkelerinden biri de kimsenin kendi kusuruna dayanarak hak talep edemeyeceği ilkesidir. Eşyanın kaybolmasında müşterinin de sorumluluğu varsa taraflar kusurları oranında birlikte sorumlu olacaktır.

Eşyası çalınan yada kaybolun müşteri-tüketici ne yapmalı? Zararının karşılanması için yapması gerekenler nelerdir?

Böyle bir durumda yapılacak ilk iş öncelikle mağaza görevlisi durumdan haberdar edilmeli ve olayla ilgili tutanak tutulmalı ve olay yerindeki kişiler ile imza altına alınmalıdır. Tutanakta kaybolan çalınan eşya ve zarara ilişkin detaylı şekilde yazılmalıdır.

Firmadan bu tutanakla birlikte zararın tazmini talep edilmelidir. Mağaza zararı karşılamayı kabul etmez ise miktara göre Tüketici Hakem Heyeti’ne yada Tüketici Mahkemesine (Arabuluculuktan sonra) başvurularak zararın tazmin edilmesi istenmelidir.

Av. İbrahim GÜLLÜ