Dr.Tuğçenur EKİNCİ FURTANA
İZÜ Uluslararası Ticaret Bölümü Öğretim Üyesi
Ticaret Savaşları artık sadece ABD’nin değil, farklı ülkelerin de dahil olduğu bir savaş halini aldı. En son örneğini ise, Rusya Federasyonu’nun ihracat kısıtlamaları ve ticaret yollarını kapatması ile yaşanan sıkıntılar oluşturmakta. Türkiye ise bu sefer savaşan değil, arabulucu rolünde…
‘Ticaret Savaşları’ terimi ile tanışalı 6 yıl oldu, Trump 2016 seçim kampanyasında duyurdu ve 2018’de Çin’e karşı ilk vergi uygulamaları ile de başlatmış oldu. O zamanlar sadece ABD’nin Çin’e karşı uyguladığı ticaret tedbirlerini içerirken, 2022 yılına geldiğimizde, ekonominin politika aracı olarak kullanıldığı pek çok örneği ‘Ticaret Savaşları’ kavramı dahilinde inceleyebiliyoruz. Çünkü, konvansiyonel savaş dünyanın farklı coğrafyalarında devam ederken, bununla yetinmeyen devletler, ellerindeki bir başka gücü, ticareti de silah olarak kullanmaya başladılar.
Uluslararası ticaretin en büyük düşmanlarından biri güvensizlik ve savaş ortamıdır. Lojistik faaliyetlerin kısıtlanması, üretilen malın ihracatını engellemektedir. Rusya’nın Ukrayna’ya savaş açması ile, tüm Dünya’nın tahıl ambarı olan iki ülke de lojistik sorunlar yaşaması ile, alarm verilmişti. Bu vesile ile Türkiye, coğrafi konumu ve savaştaki tarafsızlığı ile üzerine düşen görevi yerine getirmek adına Rus heyeti ile görüşerek tahıl krizinin önüne geçmeye yönelik ciddi adımlar attı. Yapılan toplantının ardından ise Mariupol’den ayrılan ilk gemi Türk Kuru yük gemisi oldu ve aksayan lojistik faaliyetler için umut ışığı açmış oldu. İki gün önce ise İstanbul’da gerçekleştirilen Tahıl Koridoru zirvesi teknik konularda mutabakatın sağlanması ile son buldu.
| GTIP 1001- Buğday İhracatı | 2020 | 2021 |
| Rusya Federasyonu | 7,918 | 7,301 |
| ABD | 6,322 | 7,286 |
| Avustralya | 2,712 | 7,247 |
| Canada | 6,301 | 6,639 |
| Ukrayna | 3,595 | 4,722 |
Kaynak: Trade Map
Rusya, elindeki enerji kartını oynamış, Ukrayna’ya destek olan bazı Avrupa ülkelerine doğalgazı tamamen veya kısmen kesmişti. Bu ülkeler arasında Almanya, Polonya, Bulgaristan ve Hollanda bulunuyor. Sonra ise sıra gıdaya geldi, ki tahıl ithalatında Ukrayna’ya bağımlı Afrika ülkeleri için hayati öneme, dünya gıda fiyatları için ise kritik öneme sahip.
| 2021 Yılı İhracat | Rusya Federasyonu | Ukrayna |
| GTIP 1001- Buğday | 7,301 | 4,722 |
| Dünya Yüzdesi | 12% | 8% |
| GTIP 1512- Ayçiçek Yağı | 3,105 | 6,31 |
| Dünya Yüzdesi | 12% | 36% |
Kaynak:Trade Map
Türkiye, Rusya- Ukrayna Savaşından olumsuz etkilenen tahıl ihracatına çözüm odaklı bir şekilde arabuluculuk yapmaya çalışırken, Yunanistan ise bu durumdan rahatsız oldu. Türkiye’nin her geçen gün artan öneminin farkında ve buna engel olabileceği her fırsatı değerlendirmeye çalışıyor. Bu nedenle önce demiryolu ile tahılın taşınması sonrasında Yunan limanları üzerinden taşınmasını teklif etti. Ancak demiryolu altyapısı ve vagon sayısının yeterli olmayışı bu teklifi anlamsız kıldı. Neticede Türkiye’nin arabuluculuk yaptığı görüşmelerin netice bularak Tahıl ihracat koridorunun açılması bekleniyor.
Ticaret savaşlarına dönersek;
Bugün ticaret savaşları kavramı dünyanın her yerinde konuşulur oldu. Konvansiyonel savaş yerine ülkelerin birbiri ile mücadelede yeni tercihi ekonomik ve ticari savaşlar. Uluslararası ticaret teorisinde kaynakların etkin kullanımı ile refah artışını sağlayan serbest ticaret, bugün Batı tarafından korumacı politikalar ile yok edilmektedir. Artık sadece ABD ve Çin arasındaki rekabet ile sınırlı kalmayan Ticaret Savaşları kavramı, farklı örneklerle karşımıza çıkmaktadır.
Dünya üzerinde bazı akımlar yavaş bazıları ise hızlı bir şekilde yayılır ve diğer ülkelerde de etkisini gösterir. Trump gitti, yerine Biden geldi. Savaş biter diye umutlananlar yanıldı. Biden, şiddetini azaltsa da uluslararası ticarete müdahaleye devam eden ABD, küresel ölçekte dünya ekonomik sistemine zarar vermeye devam ediyor. ABD bunlara devam ederken, Rusya Federasyonu Ticaret Savaşlarını başka bir boyuta taşıyarak, konvansiyonel savaşı ihracatı keserek devam ettiriyor. Önce enerji şimdi tahıl, amacına ulaşana kadar farklı araçlar ile devam edecek gibi görünüyor. Yakın gelecekte ise Putin’in ticaret savaşları ile ilgili aşağıdaki gibi bir tabloyu hazırlayacak olmamız herhalde kimseyi şaşırtmaz.
KAYNAK: https://turkdegs.org/icerik/ticaret-savaslari-tahil-ihracat-koridoru
Bir yanıt bırakın